recensie

Boek: Macht van de planten

Het is voor alle schepsels met ogen niet mogelijk rechtstreeks in de zon te kijken. Alleen plan­ten kunnen deze verschrikkelijke kracht weerstaan en zelfs op talloze manieren zo­danig omzetten dat onze planeet er leefbaar door wordt. Het mooi geillustreerd boek 'De macht van de planten' geeft van dit grote wonder een beeld op een wijze, zoals nog nooit tevoren is gebeurd. In vijf mooi geïllustreerde hoofdstuk­ken wordt door middel van teksten, sche­ma's en afbeeldingen verteld hoe planten de zeeën en de landen op aarde hebben veroverd en veranderd en hoe de mens geleerd heeft de planten, zowel ten goede als ten kwade, te gebruiken.

De macht om te blijven voortbestaan

Het eerste hoofdstuk, begint een eeuwigheid ge­leden, toen nietige brokjes protoplasma ver­schenen en langzaam de oerzeeën koloni­seerden, waarbij ze uit die rijke soep een atmosfeer schiepen die hun ingewikkelder afstammelingen in staat stelde aan land te kruipen; bij deze mijlpaal in de evolutie aan­gekomen, creëerden ze ten slotte een sfeer waarin wij kunnen leven en ademen. Op het land maakten de planten hun eigen omge­ving door niet alleen zich zelf, maar ook hun woongebieden - woestijnen, bergen en vlak­ten - met een onbedwingbare wil om te blij­ven voortbestaan, die een onophoudelijke energiekringloop opwekte, te veranderen. Tekeningen en foto's tonen planten die zich zo aanpasten dat ze meer dan 100 m hoog konden worden, 5000 jaar leven (of slechts 24 uur), reusachtige samenlevingen van ge­lijksoortige individuen in de schorsplooien van één enkele eik vormen of insecten ertoe bewegen zich voor hun voortplanting in te spannen.

De macht over ons voedsel

Voedsel is het onderwerp van het volgende hoofdstuk, waarin bijzondere aandacht wordt gewijd aan het voeden van de mensheid. De landbouw be­gon met grassen, zaden, scheuten en wor­tels, maar al snel had de mens een einde­loze verscheidenheid van granen ontwikkeld en de in water groeiende rijst die de basis zou worden van zes van de tien maaltijden die heden ten dage worden genuttigd. Be­schavingen verschijnen en verdwijnen, zoals weiden, olijfbomen, aardappelen, suikerriet, specerijen en rubberbomen groeien en af­sterven, en zoals petroleum - fossiele plan­ten - stroomt. Plantengeuren prikkelen onze reukzintuigen aangenaam en we worden door middel van papier, gemaakt van bo­men, op de hoogte gehouden. Groente- en fruitsoorten zijn zo veredeld en gekruist, dat niemand meer met zekerheid kan zeggen of wij de vrucht die Eva aan Adam gaf nog wel als appel zouden herkennen.

De macht over leven en dood

In het derde hoofdstuk worden planten van leven en dood onder de loep genomen -van de magische paddestoel tot het gif der Borgia's, van insectenetende bloemen tot het mystieke wondermiddel en afrodisiacum ginseng. Men treft er geïllustreerde sche­ma's en verklarende overzichten in aan die tot in details de werkelijke en op fantasie berustende krachten van gifplanten en ge­neeskrachtige kruiden beschrijven, te samen met de levens van beroemde kruidkundigen en een aantal boeiende geschiedenissen van beruchte gifmengers.

De macht over de geest

Hoofdstuk vier onderzoekt de werktuigen van de sjamaan, de doeltreffendheid van minnedranken, de formules van heksenbrouwsels. de verlok­kingen van gegiste druiven en granen, de troost van koffie en thee, en de macht van opium, moederkoren, coca en peyote. Ook hierbij verklaren geïllustreerde schema's hoe en waarom deze en andere planten onze geest beïnvloeden.

De macht over de ziel,

Het laatste hoofd­stuk, gaat over de vele manieren waarop planten een integraal onderdeel zijn gewor­den van alle godsdiensten - van de oude graangoden en „levensbomen" tot de lotus en de roos. Men vindt er oude en nieuwe tuinen in, de romantische taal der bloemen, door planten geïnspireerde kunst door de eeuwen heen - en, bladzijde na bladzijde, afbeeldingen van de „vreugde der bloe­men"

Een tuin van illustraties

De meer dan 800 illustraties in dit boek -waarvan ca. de helft in kleur - vormen waarschijnlijk de meest uitgebreide reeks afbeeldingen van het leven der planten, die ooit in één boek werd verzameld. Ze varië­ren van prachtige oude tekeningen door kruidkundigen, tot met een elektronenmicro­scoop gemaakte foto's en spectaculaire doorsneden van groenten; vele van de te­keningen en schema's zijn speciaal voor dit boek vervaardigd.

De auteur

Brendan Lehane is een Ier van geboorte en ontving zijn opleiding in Cambridge. In En­geland was hij bekend door zijn artikelen in de zondagsbijlage van de Londense Daily Telegraph en door een aantal andere, door hem geschreven boeken. Zijn leven lang heeft hij zich voor planten geïnteresseerd en dit boek is het uiteinde­lijke resultaat van vele jaren studie en orde­ning van gegevens.
Andere boeken; Quest of Three Abbots (1968), The Compleat Flea (1969), Companion Guide to Ireland (1973), Power of Plants (1977), Dublin (1978), North-West Passage (1981), Witches and Wizards (1984), Heroes of Valour (1985), Book of Christmas (1987), Ireland (1989), Wild Ireland (1995), Dorset's Best Churches (2006)