recensie

“Adem en stem", handleiding voor goed spreken

De titel zegt het al, “Adem en stem” Handleiding voor goed spreken. In dit boek wordt het toepassen van de adem als sleutel gezien om tot een economisch stemgebruik in het dagelijkse leven te komen. Het werken aan de spierfunctie en de adem krijgt voorrang op het werken aan de stem en de articulatie. De loslaatmethode van Horst Coblenzer is al jaren een veelbeoefende methodiek in de logopedie. “Adem en stem, handleiding voor goed spreken”
Horst Coblenzer en Franz Muhar

Eerste indruk

Aan het begin van het boek worden 11 kernfouten besproken die men zou moeten kunnen herkennen. In het boek wordt vervolgens uitvoerig gesproken over een economisch stemgebruik door middel van adem, het gebruik van ritme en spierspanningen. Dit wordt geïllustreerd door tal van oefeningen. In totaal 71.

Het boek is bedoeld voor iedereen die tot een economisch stemgebruik wil komen. Het is dus niet specifiek bedoeld voor zangers of beroepssprekers. Voorkennis wordt dan ook niet genoemd als een vereiste om met dit boek te kunnen beginnen.
De methodiek van Coblenzer stoelt op de werkwijze van dr. Hélène Fernau Horn. Ook heeft hij zich gebaseerd op de methodieken van Schlaffhorst-Andersen en Gerda Alexander.

De opbouw van het boek is helder. In totaal bevat het boek 4 hoofdstukken onderverdeelt in paragrafen, een voor- en nawoord en bijlagen met handreikingen.

Indeling

Het eerste gedeelte richt zich op de akoestische indruk van de stem. Het tweede gedeelte richt zich voornamelijk op de adem, er wordt gesproken over de ademmiddenligging, de imaginaire lijn waarnaar de losse adembewegingen tijdens het ademen in rust telkens weer terugkeren. De middenligging is geen vast gegeven; zij verschuift naar boven of naar beneden, afhankelijk van de persoonlijke houding en gesteldheid.

In het boek wordt vooral aandacht besteed aan het derde gedeelte, dat gaat over de praktijk. Hierin worden de oefeningen uitvoerig beschreven. Het boek is vooral gericht op de praktijk. De vele oefeningen omvatten dan ook het grootste gedeelte. De oefeningen zijn vaak moeilijk uitvoerbaar, zo zijn een lasso en zelfs en schommelstoel benodigd en daarnaast zijn de oefeningen vaak onduidelijk of zelfs verwarrend.

Toepasbaarheid

Op een bepaald punt wordt de lezer gevraagd een elastiek aan een muur of deur te bevestigen op hoogte van de nek en deze vervolgens om de nek te leggen en aan het elastiek te trekken. Zeker zonder begeleiding, is deze oefening onverantwoord. Dit zou bij velen een averechts effect kunnen hebben en er juist voor kunnen zorgen dat spanning wordt opgebouwd. Logopedisten proberen deze spanning over het algemeen juist te vermijden of op te lossen. De methode zou door logopedisten kunnen worden toegepast, zo valt in het voorwoord al te lezen, maar ik vraag me af of dit in de praktijk ook daadwerkelijk gebeurd.

Leesbaarheid

Het boek bevat een cd met 23 tracks. Deze cd is in het Duits en dus niet mee vertaald wat de bruikbaarheid verminderd. Bovendien voegt de cd niet zozeer iets toe en kunnen de oefeningen ook prima zonder cd worden uitgevoerd. Het eerste gedeelte van het boek is goed te volgen, herkenbaar en leerzaam, maar bij het derde hoofdstuk, toch echt het belangrijkste onderdeel van het boek, verliest de auteur mijn aandacht. De auteur laat veel onderwerpen de revue passeren, maar weet deze onderwerpen niet altijd op een voor mij duidelijke manier met elkaar te verbinden. Hij springt vaak van de hak op de tak, beschrijft soms dingen uitvoerig, die korter zouden kunnen worden samenvat en op andere momenten trekt hij vanuit het niets belangrijke conclusies. In het derde gedeelte is een paragraaf gewijd aan het middenrif. “Actief gapen” wordt hier gebruikt om het middenrif te trainen. Ze spreken hier over “gaapspanning”. Ik vraag mij bij het lezen van deze paragraaf hardop af of dit woord niet gewoon vervangen kan worden door het woord “ademsteun”. De meest gangbare term, die veel herkenbaarder is.

Wanneer ik de oefeningen doorwerk vraag ik mij af of het voor de lezer duidelijk is wat de auteur wil bereiken. Dit is wat mij betreft niet duidelijk genoeg. Door de vele oefeningen en de gebrekkige uitleg zie ik soms door de bomen het bos niet meer. Wellicht had de schrijver wat selectiever kunnen zijn in het gebruik van oefeningen en had hij ruimte over kunnen laten om waar belangrijke conclusies getrokken worden meer uitleg te geven.

Conclusie

Het boek “Adem en stem” bevat interessante en bruikbare informatie en ik begrijp waar de auteur naartoe wil. Deze informatie moet echter wel eerst uit het geheel gefilterd worden. Ik zou er niet voor kiezen de methode in de praktijk zelf toe te passen of aan te raden aan derden. De reden hiervoor is dat er andere methodes op de markt te zijn die toegankelijker en makkelijker toepasbaar zijn.