recensie

God leren kennen – J.I. Packer

Volgens Packer is gebrek aan kennis van God de diepste oorzaak van de zwakheid van de kerk in deze tijd. Door dit boek, God leren kennen, wil Packer bijdragen aan de geloofsgroei van de kerk en van de individuele christen. door de meest centrale waarheden over God, zijn handelen en onze relatie met Hem op een zo Bijbels en praktisch mogelijke wijze te behandelen. Een evaluatie

Doelgroep, stijl, opzet

De doelgroep van het boek is heel breed gekozen en omvat feitelijk iedere gelovige die bewust met zijn relatie met God bezig wil zijn. Het boek is dan ook eenvoudig en toegankelijk qua taalgebruik en er wordt geen theologische scholing van de lezer voorondersteld. Sporadisch voorkomende theologische begrippen worden meteen uitgelegd en de gedachten worden helder en met kleine stappen tegelijk gepresenteerd. De schrijver is er met deze opzet in geslaagd de in de Bijbel geopenbaarde werkelijkheid omtrent God en zijn relatie met ons toegankelijk(er) te maken voor een breed publiek. Uit het feit dat de eerste druk van het boek al spoedig was uitverkocht blijkt wel dat het in een duidelijke behoefte voorziet.

Sterke punten

Het hele boek is doortrokken van een bijbelse radicaliteit. Voor Packer is de kennis van God het hoogste en enige doel dat een christen moet hebben in zijn leven. Iemand die in Christus verzoend is met God is geroepen om zich niet langer te richten op het geluk van deze wereld, maar om zijn leven volledig door Hem te laten leiden. Daarbij zal hij van God Zelf steeds meer leren hoezeer hij in de gemeenschap met God zijn enige en ware bestemming vindt, ongeacht de omstandigheden waar hij mee te maken heeft. De kracht van het boek is er met name in gelegen dat Packer deze radicaliteit weet te combineren met een uitstekende werkelijkheidszin. Dit komt met name in de hoofdstukken 20, 21 en 22 naar voren, waar hij schrijft over Gods leiding in ons leven, het nut van beproevingen en de genoegzaamheid van Gods genade. Deze gedeelten zijn als balsem voor de ziel van een christen. Vanuit de Bijbel geeft Packer de tegenslagen, frustraties en het verdriet in ons leven een plaats in het kader van Gods vaderlijke liefde. Hij moedigt ons hierbij aan om deze ervaringen niet uit de weg te gaan, maar om Christus radicaal te volgen. In het dragen van het kruis dat daarbij hoort mogen we ten alle tijde het doel dat de Vader met ons heeft voor ogen houden. God wil ons in zijn liefde herstellen naar het beeld van Christus zodat wij voor eeuwig in een glorieuze, reine en volwassen relatie met Hem en ook met elkaar mogen leven.

Een andere grote kracht van het boek is dat het kennen van God vanuit zowel het verstand als vanuit het hart wordt benaderd. Volgens Packer gaat het bij het kennen van God om cognitieve kennis én onze gevoelens/emoties (pag. 35-36). Het is hem uitstekend gelukt om aan beide recht te doen. Vanuit een veelheid van bijbelgegevens worden veel van de eigenschappen van God beschreven en uitgelegd. Al lezend en studerend komt de (christelijke) lezer diep onder de indruk van de majesteit en wijsheid van God, met name ook omdat Packer deze onderwerpen zélf met grote eerbied en ontzag behandelt. Bij de verhandelingen over de liefde, genade en goedertierenheid van God voelt de lezer zich diep geraakt en is des te gemotiveerder om zijn hele leven aan God over te geven, waar Packer overigens ook herhaaldelijk toe oproept. Wanneer God als Rechter wordt beschreven en zijn toorn, gestrengheid en jaloezie worden behandeld, dan wordt de lezer vervuld van het besef dat hij vanuit zichzelf hopeloos verloren is en dat hem er alles aan gelegen moet zijn om zijn toevlucht en leven te zoeken bij en in Christus.

Ontdekkingen

Door het lezen van het boek mocht ik een aantal welkome ontdekkingen doen. De grootste hiervan is het kader waarin het nieuwtestamentisch onderwijs, en met name het onderwijs van Christus Zelf, wordt gezet: onze adoptie tot kinderen van God. Veel aspecten van dat onderwijs vallen op deze wijze verrassend goed op hun plaats: de wijze en inhoud van het gebed, de regels voor de christelijke leefwijze, het opkomen voor de eer van God, het behagen van God en het leven uit geloof. Volgens Packer is de waarheid van onze adoptie tot kinderen van God de climax van de Bijbel (hij scheidt hierbij overigens te sterk tussen O.T. en N.T., zie verderop) en het werk van de Heilige Geest is er volgens hem dan ook op gericht deze waarheid in ons bestaan tot een levende werkelijkheid te maken. Op overtuigende wijze bespreekt hij in dit verband Romeinen 8, waarbij hij laat zien hoe de ‘Geest van het zoonschap’ ons leidt in een leven van radicale overgave in de volle zekerheid dat de Vader ons in volmaakte liefde en vanuit zijn almacht en wijsheid zal leiden, naar zijn eeuwige raad en voornemens met ons leven.

Een andere ontdekking van formaat is de beschrijving van de door God aan mensen gegeven wijsheid (pag. 92 ev). Vanuit de Bijbel (het boek Prediker met name) toont Packer aan dat het hierbij niet gaat om (meer) inzicht in de details van Gods plannen met ons leven en met de wereld, zoals ik geneigd was te denken, maar om het vertrouwen in de wijsheid van God, die ons verstand ver te boven gaat. Volgens Packer is de wijsheid die God schenkt een “gezindheid, die Hem erkent als de Alwijze, de Betrouwbare, voor wie je wilt leven door dik en dun heen, in het licht van zijn Woord” (pag.96).

Als laatste voorbeeld van een waardevolle ontdekking noem ik de exegese van Rom.8:16. Vanuit deze tekst had ik altijd begrepen dat er een enkele Bron was voor het getuigenis van onze adoptie, namelijk de Heilige Geest (Die dan in/met/aan onze geest getuigt). De exegese die Packer volgt lijkt deze belangrijke tekst meer recht te doen: de Heilige Geest en onze geest zijn twee onderscheiden getuigen, waarbij de Éen on-middellijk te werk gaat (rechtstreeks in het wedergeboren hart) en de ander middellijk (via het opmerken van de kenmerken van onze innerlijke vernieuwing).

Zwakheden

Zwakheden zijn er altijd wel aan te wijzen, zo ook in dit boek. Als eerste zwakheid zou ik willen noemen het feit dat Packer hier en daar met teveel stelligheid een gedachte poneert en uitwerkt. Packer beschrijft het optreden van God als Vader van zijn kinderen als exclusief nieuwtestamentisch en als hét kenmerk van het christendom (pag. 180). Hij geeft echter zelf aan dat God Zich in het O.T. ook al openbaarde als Vader voor zijn volk (pag. 178), waaraan hij toevoegt dat de relatie tussen God en zijn volk toen desondanks gekenmerkt werd door een zekere afstand. Dit lijkt me wat teveel gezegd. Hoewel het niet kan worden ontkend dat in verschillende profetieën het vaderschap van God een eschatologische lading heeft (bijv. Js.43:6; Jr 31:9), is het O.T vol van de intieme, persoonlijke, vaderlijke omgang tussen God en de zijnen. Deze vertrouwelijke gemeenschap met God wordt in het O.T. niet voorbehouden aan een kleine groep van vertegenwoordigers uit het volk, maar zij wordt beloofd aan allen die Hem vrezen (Ps. 25:14). Eenzelfde onterechte stelligheid komt naar voren wanneer Packer het door God aan ons geschonken kindschap als basis ziet voor de vermaningen in het N.T. (pag 197-198). In het N.T. wordt echter een veelheid van motieven genoemd voor de vermaningen: de heiligheid en reinheid van God (1 Pt 1:16; 1 Joh 3:3), de aantrekkingskracht van de glorie van Christus en de beloften die daaraan verbonden zijn (2 Pt 1:3ev), etc., etc.

Een andere zwakheid betreft een niet helemaal consistente benadering van hetzelfde onderwerp, dat centraal staat in het boek: de adoptie tot Gods kinderen. Op pag. 186 stelt Packer vanuit de adoptiegedachte dat wanneer er bij gelovigen sprake is van depressies, etc. men zich moet af vragen of deze gelovigen wel de heilzame invloed kennen van het leven in de nabijheid van de Vader. Verderop blijkt juist hoezeer Packer oog heeft voor de moeilijkheden en frustraties waar juist ook christenen mee te maken kunnen krijgen. Hij beschouwt deze beproevingen (waaronder toch ook gevoelens van depressie en dergelijke kunnen vallen) zelfs als zijnde noodzakelijk in onze groei naar geestelijke volwassenheid en hij bestrijdt zelfs op felle wijze een vorm van evangelie verkondiging waarbij ze beschouwd worden als tekenen van ongeloof (pag. 217 ev). Ik zou hierbij overigens niet willen voorstellen één van de passages te schrappen, want beide hebben hun eigen waarde en waarheidsgehalte. Om deze duidelijker uit te laten komen had Packer er echter goed aan gedaan de betreffende gedeeltes wat beter op elkaar af te stemmen.

Conclusie

Met het boek ‘God leren kennen’ heeft Packer de kerk en de individuele christen een grote dienst bewezen. Vanuit de Bijbel wordt God dichterbij gebracht en wel op zodanige wijze dat elke serieuze christelijke lezer zal walgen van alle lauwheid en tweeslachtigheid die in zijn leven en in dat van de kerk (nog) te vinden is. Hij zal des te gemotiveerder zijn zich over te geven aan Gods leiding door de Heilige Geest, zich af te wenden van de wereld en een leven te leiden in navolging van Christus.