recensie

Boekrecensie: 'Een klein leven' van Hanya Yanagihara

Na een onschuldig lijkend begin - vier vrienden in New York dromen ervan hun ambities te verwezenlijken - wordt de lezer van 'Een klein leven' steeds verder het levensverhaal van de mysterieuze Jude in gezogen. Wat in eerste instantie een breed opgezet mozaïek met telkens wisselende hoofdpersonen lijkt te worden, ontpopt zich tot een kennismaking met een beschadigde man in wiens leven zich in de loop der jaren zo veel ellende heeft opgehoopt dat geen ontsnapping meer mogelijk lijkt. Dat is aangrijpend, maar levert het ook een goed boek op?

Boekgegevens

• Auteur: Hanya Yanagihara
• Titel: 'Een klein leven' (vertaling van 'A Little Life' door Josephine Ruitenberg en Kitty Pouwels)
• Uitgeverij: Nieuw Amsterdam
• Verschenen: 2016
• ISBN: 9789046820315

Aan het begin van 'Een klein leven' maken we kennis met vier vrienden die na hun studie de ambitie hebben carrière te maken in New York: Willem wil acteur worden, JB een gevierd kunstenaar, rijkeluiszoon Malcolm architect en Jude jurist. Maar terwijl we gaandeweg steeds meer te weten komen over de achtergronden van de anderen, blijft het verleden van Jude lang een mysterie.

Scheermesjes

Wel is al snel duidelijk dat er iets met Jude aan de hand is: hij heeft gezondheidsproblemen en loopt moeilijk. Maar als zijn vrienden vragen wat er precies aan de hand is en hoe dat zo gekomen is, hult hij zich in stilzwijgen en vage uitvluchten. Heel langzaam, stapje voor stapje, komen we meer te weten.

Jude snijdt in zichzelf met scheermesjes, zoals zijn beste vriend Willem op een keer ontdekt als Jude daarbij per ongeluk iets te ver is gegaan. Hij vraagt Willem hem naar Andy te brengen, een studievriend van Jude die arts is geworden en die min of meer zijn lijfarts blijkt te zijn. Maar zelfs Andy weet, ondanks de intieme band die de twee verbindt, niet echt door Judes pantser heen te dringen. Ook Judes mentor en latere pleegvader Harold blijft in het duister tasten.

Murw

Pas een hele tijd later, als het na een korte gewelddadige relatie bergafwaarts is gegaan met Jude, komen Willem en hij nader tot elkaar en stemt Jude ermee in Willem zijn levensverhaal te vertellen. Maar of dat na al die jaren een opluchting voor Willem en de lezers is, staat te bezien. Hoe meer details van Judes gruwelijke jeugd er worden onthuld, hoe liever je wilt dat je wat minder nieuwsgierig was geweest. Steeds als je denkt dat je nu wel alles gehad hebt, blijkt het nog een graadje erger te kunnen.

Als lezer word je daar op den duur murw van. Enerzijds wil je het boek uitlezen omdat je te zeer bij de hoofdpersoon betrokken bent geraakt om hem na al die honderden pagina's nog in de steek te laten, anderzijds wordt het je af en toe gewoon te veel. En dat zit hem niet alleen in de wreedheden zelf. Doordat Jude zo erg is beschadigd door wat hem is aangedaan, blijkt hij ook niet meer in staat te geloven dat er wel degelijk mensen bestaan die het beste met hem voorhebben. Hun genegenheid en zorgen lijken langs hem af te glijden als water van een eend.

Hoeveel narigheid kan een mens verdragen? Die vraag geldt zowel voor Jude als voor de lezers van het verhaal van zijn kleine leven. Iedereen moet maar voor zichzelf uitmaken of hij meer dan zevenhonderd deprimerende, doodernstige pagina's tot zich wil nemen; humor ontbreekt in dit boek namelijk vrijwel geheel. Er zijn evenmin verwijzingen naar de politiek en actuele gebeurtenissen zoals natuurrampen en aanslagen, wat bijdraagt aan de benauwende sfeer, het gevoel dat het verhaal zich 'buiten de tijd' afspeelt. Maar voor degenen die doorzetten wordt de deerniswekkende Jude een personage dat ze waarschijnlijk nooit van hun leven meer zullen vergeten.

Grimmige uitzichtloosheid

Je zou alleen willen dat Hanya Yanagihara, de schrijfster en alwetende vertelster, hem iets meer had gespaard en hem een sprankje hoop had gegund. Door de grimmige uitzichtloosheid van 'Een klein leven' zal een deel van de lezers nu wel ergens halverwege afhaken. En dat is eigenlijk zonde, want ook al had deze roman baat gehad bij een strengere redacteur die flink had gesnoeid in de vele uitleggerige uitweidingen, er zijn toch ook heel veel goed geschreven, aangrijpende passages aan te wijzen.