recensie

Boekrecensie: Karel Eyckman; Liefdesverdriet

Wie verliefd is gaat voor, Liefde en van dattum. Zo achter elkaar doen ze de roman van een doorsnee-leven vermoeden. Eerst schrijf je gedichten in de schooikrant, dan word je werkelijk verliefd, je voelt voorzichtig aan de seks en daarna volgt het bijna onvermijdelijke, het raakt uit.

Titel

Liefdesverdriet gaat over.., juist: liefdesverdriet. Monika, de
hoofdpersoon, voelt zich beroerd omdat haar vriend Peter de verkering heeft uitgemaakt. Ze voelt zich verdrietig en huilt veel. Daarnaast is ze boos en teleurgesteld, en het lijkt alsof niemand haar kan helpen. Eigenlijk is niks leuk meer.

Opbouw

Elk hoofdstuk heeft een eigen titel, waarin met enkele woorden wordt beschreven waarover het hoofd-. stuk gaat. Zo beschrijft Eykman in het hoofdstuk ‘De stad in’ hoe Monika en haar vriendin Marjan op een zaterdag de stad (Utrecht) ingaan om te winkelen. Aan de ene kant vindt Monika her leuk en gezellig, aan de andere kant helemaal niet, omdat ze in winkels herinneringen aan Peter krijgt.

Het verhaal vertelt chronologisch hoe Monika zich gedurende twee weken voelt en wat ze zoal meemaakt. Tijdens het lezen merk je dat de schrijver een aantal flash-backs heeft ingebouwd, bijvoorbeeld als Monika terugdenkt aan hoe het met Peter tijdens de verkering was.

Het verhaal bevat twee brieven van Monika. De eerste wordt niet, de tweede wel verstuurd. Ook bevat het verhaal enkele stukjes toneel. Hierin speelt Monika samen met een vriend onder andere een scène waarin twee ex-geliefden elkaar na twaalf jaar weer in de armen sluiten.

Verteller

Het verhaal is in de zij-vorm verteld. Die ‘zij’ is Monika. Dit betekent dat de verteller zelf geen rol heeft in dit verhaal. Hij kruipt met name in de huid van Monika, maar soms ook in die van andere personen, zoals Monika’s vriendin Marjan, haar moeder en vader, de leraar en haar toneelvriend Henk. Hierdoor weet je als lezer niet alleen wat deze personen doen, maar ook wat zij zoal voelen en denken.Sommige passages zijn in de ik-vorm verteld; dit zie je in de twee brieven van Monika aan Peter en in de toneelfragmenten.

Hoofdpersoon

Monika woont bij haar ouders ergens in Utrecht. Haar hartsvriendin heet Marjan. Monika is erg verdrietig als Peter na drie maanden hun verkering uitmaakt. Hierdoor krijgt Monika allerlei emoties te verwerken, zoals verdriet, teleurstelling, boosheid, machteloosheid en wraakgevoelens. Door zijn onhandige reactie ergert Monika zich aan haar vader. Hij zegt: ‘Tja, dat soort ervaringen heeft iedereen wel eens. Zo is het leven nu eenmaal.’ Maar ze krijgt ook gevoelens van vertedering als haar vader haar een glas van zijn lievelingscognac aanbiedt en als haar leraar en toneelvrienden nog aardiger dan anders tegen haar doen.

Lekker lol heeft ze ook, samen met haar vriendin in het centrum van de stad. Bijvoorbeeld als ze zien dat een ober zijn gulp open heeft staan. Ze moeten erg lachen wanneer hij tegen sluitingstijd aan hen vraagt: ‘Kan ik misschien even afrekenen, want ik ga zo sluiten.’

De auteur

Karel Eykman is in 1936 in Rotterdam geboren. Als leerling van de middelbare school schreef hij veel in de schoolkrant. Hij studeerde theologie in Utrecht en schreef toen ook voor de studentenkrant (toneel en cabaret). Na zijn studie werd hij jeugdpredikant in Rotterdam.

Vanaf 1966 schreef hij voor de IKON-televisie bijbelverhalen voor de jeugd, gepresenteerd door Aart Staartjes. Deze verhalen zijn gebundeld in de kinderbijbel Woord voor woord. Daar- naast schreef hij Zo’fl 25 ‘gewone’ boeken, waanran De vreselijk verlegen vogelverschrikker en Liefdesverdriet erg bekend zijn. Dit laatste boek werd ook in het Duits en Deens vertaald. Als vervolg op Liefdesverdriet schreef Eykman Sneeuwwitje en de zeven krakers, waarin Monika van huis wegloopt.

Karel Eykman maakt deel uit van het Schei jverscollectief, dat de teksten leverde voor tv-programma’s als De stratenmakerop-zee-show, Jj. de Bom, De Film van Ome Willem, Sesamstraat en Het Klokhuis. Ook schreef hij de schoolleesserie De kinderen om de hoek. Voor de IKON schreef hij het script van Kanjers (over jongeren en seksualiteit) en Link.
Veel van Eykmans werk getuigt van betrokkenheid bij de gevoelens van jongeren. Hij kreeg verschillende prijzen, waar-
onder een Zilveren Griffel voor De vreselijk verlegen vogelverschrikker en een Gouden Griffel voor Liefdesverdriet.

Recensie

De titels van Karel Eykmans recente boeken maken allemaal melding van de liefde: Liefdewerk oud papier, Wie verliefd is gaat voor, Liefde en van dattum. Zo achter elkaar doen ze de roman van een doorsnee-leven vermoeden. Eerst schrijf je gedichten in de schooikrant, dan word je werkelijk verliefd, je voelt voorzichtig aan de seks en daarna volgt het bijna onvermijdelijke, het raakt uit. Eykmans nieuwste boek heet dan ook Liefdesverdriet. Daar kan een mens op elke leeftijd last van hebben, maar het vastlopen van je eerste liefde geeft aan dat gevoel een speciale kleur en intensiteit. Bij ons op de middelbare school zei je het woord dan ook niet voluit, maar sprak je van ‘ludduvuddu’. Wie er door getroffen was beschouwde je met een mengeling van medeleven en afgunst.

In Liefdesverdriet is de zestienjarige Monika het slachtoffer. In de openingszin schreeuwt ze de lezer als een woedende furie toe: ‘Ontiegelijke klootzak, als je nog eens wat weet’. Haar vriendje heeft het plotseling uitgemaakt en wil het liefste ‘goede vrienden’ blijven. Dat blijkt makkelijker gezegd dan gedaan en Monika gaat op in woede en verdriet. Veel herken- baars passeert de revue: vraatzucht, sterk wisselende stemmingen, direct een ander versieren en naar de kapper gaan om een nieuw hoofd te krijgen. Heel mooi is de scène, waarin alle verwijzingen naar vroeger de vuilniszak in gaan. Een briefkaart met zonsondergang, een foto en de liefdesbrief worden onder tranen in de asbak gedeponeerd en ‘heel plechtig stak ze de hele hartverscheurende handel in brand’. Alle emoties en soms bijna rituele handelingen leiden tot een open eind. ‘Ze was niet bepaald vrolijk, ze wist heel goed dat ze nog verdriet had. Leuk is anders, dat zeker. Maar ze voelde zich op haar gemak in haar eentje. Dat was al heel wat.’

Liefdesverdriet is een klein, rechttoe rechtaan verhaal, waarin uit het leven gegrepen situaties raak worden neergezet. De hoofdpersoon is een sterk meisje en de schrijver laat haar over een soort zelfspot en relativering beschikken, die meer bij zijn levenservaring horen dan bij de hare. Dat uit zich in zin- netjes als ‘Als je zoveel leed in je ziel hebt, hoor je toch tot niets in staat te zijn’ of ‘Monika liet zichzelf voluit tranen met tuiten huilen’. Eykman realiseert zich duidelijk dat het risico van de smartlap op de loer ligt. Ook lijkt hij zijn lezers voor te willen houden, dat kwaadheid in de bewuste situatie een even gerechtvaardigde reactie is als het wezenloos ten onder gaan in tranen.

Het verhaal leest makkelijk door de korte zinnen en de directe, onversierde schrijfwijze, met veel modern jargon (zeiken, shit, potige knullen, afkicken van die jongen). Mij doet dit bedacht aan, evenals de vele verwijzingen naar Doe maar, André Hazes, The Police, Fay Lovsky en andere helden van de jaren tachtig. Een zo tijdloos thema heeft zulke tijdgebonden elementen niet nodig.