Wat is het verschil tussen lectuur en literatuur?

Er is een groot verschil in waardering tussen lectuur en literatuur in Nederland. Literatuur wordt gezien als kunst, terwijl lectuur geen artistieke waardering krijgt. Waar zit hem het verschil in? Waarom valt het éne boek onder de literatuur en het andere niet en waaraan kan je literatuur herkennen? Heeft de literatuur veranderingen ondergaan in de loop van de tijd?

Literatuurprijzen

Er zijn veel prijzen voor boeken die in de categorie literatuur vallen. We kennen hier in Nederland de P.C. Hooftprijs, de Constatijn Huygensprijs, de Amsterdamse prozaprijs, AKO Literatuurprijs, BNG Nieuwe Literatuurprijs, Bontekoeprijs, Libris Literatuur Prijs, Elle literatuurprijs, Ferdinand Bordewijk Prijs, Gouden Ganzenveer, Gouden Strop, Zilveren brandnetel, Opzij literatuurprijs, Multatuliprijs, Jan Campertprijs. En er zijn er nog veel en veel meer.

Maar er zijn ook een paar lectuurprijzen in Nederland zoals de NS-vertragings lectuurprijs en de Libresse-Lectuurprijs.

Geschiedenis van de literatuur

Van oorsprong viel een boek onder de literatuur wanneer het verhaal een boodschap had. Je moest er iets van kunnen leren. Meestal betrof het boeken waarin mensen zich ontworstelden aan hun verleden en er sterker en deugdzamer uit kwamen.

Rond 1880 kwam er een verandering in het denken over literatuur onder invloed van “de Beweging van Tachtig”, ook wel “de Tachtigers” genoemd. Vanaf deze periode werden schrijvers van literatuur niet als volksopvoeders gezien maar als kunstenaars. De schrijver van literatuur moest ons in vervoering brengen en iets overweldigendst creëren. Literatuur moet ontroeren en schoonheid scheppen. Clichés moesten vermeden worden en de eis was originaliteit. Bekende schrijvers uit “de Beweging van Tachtig” waren Willem Kloos, Herman Gorter, Albert Verwey en Frederik van Eeden.

Hoe denken we nu over literatuur?

Een literair schrijver heeft een herkenbare eigenzinnige schrijfstijl. Hij moet zich onderscheiden van anderen. Er is aandacht voor innerlijke conflicten en akelige details. Een literair schrijver moet niet bang zijn de grenzen van de taboes in zijn cultuur te overschrijden. Het plot moet in het verhaal goed worden uitgewerkt, tot een hoogtepunt worden gebracht en goed worden afgehandeld. Taal wordt in een literaire roman anders gebruikt dan in lectuur. Daarnaast is een literaire roman meestal dikker dan een roman die onder het criteria lectuur valt.

Dit zijn algemene gedachten en opvattingen over literatuur. Op de vraag wat literatuur nu is, valt geen bevredigend antwoord te geven. Zelfs critici zijn het hierover niet altijd eens. Zoals we gezien hebben hangt dit af van de tijdsgeest, maar daarnaast verschilt de definitie voor literatuur ook per cultuur.

Zijn er ook regels voor lectuur?

Natuurlijk zijn die er. De hoofdpersonen in lectuur moeten duidelijk herkenbaar zijn (net echt) zodat de lezer zich hiermee kan identificeren. Vaak hebben ze één kwetsbaarheid of afwijkende karaktereigenschap wat ze dan net iets anders maakt (bijvoorbeeld excentriek, geniaal, melancholiek, onverschillig, hard of juist kwetsbaar). De stijl moet zodanig zijn dat de lezer het verhaal moeiteloos kan volgen en het verhaal moet voor de hoofdpersoon goed aflopen.

Verschil literatuur en lectuur

Het verschil tussen literatuur en lectuur is vaak nogal schemerig maar over het algemeen kan je zeggen dat literatuur je vaker aan het denken zet en complexer van opbouw is. Literatuur heeft meer diepgang en zijn personages zijn minder voorspelbaar doordat ze beter uitgewerkt zijn en meerdere lagen hebben. Vaak is het plot verrassend zonder dat het geforceerd overkomt. Ook de stijl is erg belangrijk. Literatuur heeft een iets verfijndere, of volgens sommigen literaire schrijfstijl dan lectuur.

Dit wil niet zeggen dat lectuur minder interessant is dan literatuur. Het fijne van lectuur is dat het verhaal redelijk begrijpbaar is terwijl bij literatuur de schrijver het verhaal soms nodeloos ingewikkeld en hoogdravend maakt zodat mensen vaak sneller afhaken.

Het meest gelezen literaire genre in Nederland is zonder twijfel de literaire thriller.