Hoe maak je papier-maché - papierpulp

Volg je fantasie en maak figuren of objecten van papier-maché uit papierpulp. Werken met papier-maché geeft snel resultaat en is erg eenvoudig te maken van krantenpapier. Knutselen met papier-maché is geschikt voor het hele gezin; een leuk, creatief knutselidee voor de vakantietijd of surprise voor Sinterklaas en kerst. Papier-maché is goedkoop, je kunt er echte kunstwerkjes van maken door decoratie en afwerken met plakkaatverf, acrylaatverf en/of gesso (kalk). Drie methoden om papierpulp te verwerken tot een kunstwerk van papier-maché.

Papier-maché of papierpulp - Herkomst en techniek

De Franse term papier-maché is letterlijk vertaald ‘gekauwd papier’. Papier-maché wordt vaak gebruikt om een creatieve of kunstzinnige techniek aan te duiden. Handvaardigheid en knutselen met dit materiaal is eenvoudig en geeft snel hele mooie resultaten; er zijn de meest prachtige kunstwerkjes mee te maken en het kan op velerlei manieren en ondergronden toegepast worden. Papier-maché is een techniek waarbij je werkt met in een oplossing van water en plakmiddel gedrenkt (kranten)papier.

Chinese papier-maché - Draak

Het schijnt dat de Chinezen in de oudheid de papier-maché techniek al toepasten bij het creëren van de alom bekende grote draken, die ze meevoerden in hun processies en optochten, tijdens bepaalde feestelijke of ceremoniële aangelegenheden. Heden ten dage zie je nog steeds deze draken bij de viering van het Chinese Oud en Nieuw. Sinds die oude tijd tot op de dag van vandaag heeft het werken met papier-maché of papierpulp een aanzienlijke verandering ondergaan en is het in talloze variaties qua samenstelling en toepassing gebruikt.

Basismateriaal papier-maché

Het basismateriaal voor papier-maché is papierpulp van krantenpapier, water en lijm. Je kan volgens drie verschillende technieken papier-maché maken. In alle gevallen is het basismateriaal krantenpapier, alleen is de verwerking in basis anders, afhankelijk van het object dat je wilt gaat maken of van de ondergrond die je gebruikt om het papier-maché te vormen.

Basismateriaal Krantenpapier

Papierpulp kun je het beste maken van krantenpapier, omdat kranten het beste water absorberen en dit papier-maché geeft van goede kwaliteit. Bovendien is het goedkoop en kranten heb je altijd bij de hand; wie heeft er nu geen krantjes in huis? Verder lever je ook nog een bijdrage aan het milieu door te recyclen!
Lijm - Kleefstof Plaksel
Gebruik òf een kleefstof uit pva-lijm, behangerslijm/behangersplaksel òf een lijmsoort die sterk houthoudend is. Meng de kleefstof met water, totdat deze dik wordt en je vingers aan elkaar plakken als je ze erin steekt en je ze pas met enige moeite weer van elkaar kunt krijgen.

Papier-maché maken - Drie verschillende manieren

Papier-maché maken methode 1

Dompel het krantenpapier gewoon in zijn geheel (intact) in het aangemaakte mengsel van water en kleefpasta, die je in een schaal of kom hebt gedaan. Als het krantenpapier goed doordrenkt is, vouw je het vervolgens op een bepaalde manier, gebogen, in een waaiervorm of een muizentrap, oftewel naar keuze in de vorm die je zelf wilt of nodig hebt. Gebruik eventueel een mal om de gewenste vorm alvast te krijgen.

Papier-maché maken methode 2

Knip of scheur het krantenpapier in kleine snippers en leg dit een paar uur in een bak met (alleen) water. Haal het na een paar uur weken uit het water en wring de substantie goed uit om het overtollige water te verwijderen. Vermeng vervolgens de snippers met plaksel of kleefpasta en leg het hoopje op een werktafel. Dit is een tamelijk klevende substantie, maar het is goed te verwerken als je het eerst een tijdje goed kneedt om de pulpmassa zo compact mogelijk te maken. Als je een hele fijne brij wilt, kun je de snippers met het plaksel in een blender, keukenmachine of een mixer doen. Maak voldoende pulp om het gewenste object te kunnen maken.

Hele fijne papierhulp

Met de fijne papierpulp die na het blenderen of mixen ontstaat, kun je net zo makkelijk en mooi figuurtjes maken als met leem, klei of plasticine. Sterker nog, papierpulp heeft grote voordelen in vergelijking met klei en plasticine. Papier-maché is namelijk veel goedkoper, het wordt tamelijk hard na droging en is heel goed geschikt om te verven met een plakkaatverf of acrylverf.

Papier-maché maken methode 3

Maak eerst van dun karton, toiletrol, keukenrol, bal, oude bloempot, ballon, ijzerdraad of ander object een basisvorm; het geraamte voor het te maken figuur. Wanneer je de basisvorm van het figuur klaar hebt, bekleed je deze met stukjes in plaksel gedompeld krantenpapier. Wanneer de hele basisvorm is beplakt, laat je het drogen en wacht tot echt alle vocht verdwenen is. Tot slot een laagje van drie millimeter papierpulp aanbrengen, bereid volgens het procedé dat bij methode 2 is beschreven. De laatste laag kun je vormen, vorm geven of ‘boetseren’ tot de meest karakteristieke trekken ontstaan. Het droogproces moet je niet forceren, maar op natuurlijke wijze laten gaan. Als je het droogproces versnelt door het figuur bijvoorbeeld dicht bij de verwarming of een andere warmtebron te zetten, loop je het risico dat het papier loslaat of het figuur zijn oorspronkelijke vorm verliest.

Afwerking met gesso en lijmlaag

Als het papier echt helemaal droog is, kun je een laagje gesso aanbrengen. Dit is een handje witkalk vermengd met witte lijm. Dit mengsel moet je aanbrengen als het nog soepel is. De gesso moet dik genoeg zijn om het hele oppervlak te bedekken. Wanneer de gessolaag goed droog is, kun je de oneffenheden met een fijn schuurpapiertje bijwerken. Het schuren moet je wel heel voorzichtig doen, want anders krijg je diepe groeven in het papier en mogelijk ook gaten, omdat het figuurtje hol is en niet bestand tegen al te veel druk. Hoe gladder je het figuurtje wil hebben, hoe meer gessolagen je op moet brengen en polijsten. Als het goed gepolijst is, is het bijna niet te onderscheiden van echte klei of keramiek. Het resultaat kun je nog versterken door het te schilderen.

Decoreren - Verven en afwerken van papier-maché

Om de papier-maché werkstukjes te decoreren en verfraaien kun je het beste plakkaatverf of acrylaat verf gebruiken. Meng bij de plakkaatverf voor gebruik een hoeveelheid kleefpasta, waardoor de figuurtjes enigszins vochtbestendig worden en dit laagje zorgt er ook voor dat het een (zijde)glans krijgt. Acrylaat verf is direct te gebruiken en hoeft niet aangelengd te worden. Ter bescherming kun je een transparante lak aanbrengen, of afhankelijk van het gewilde resultaat tamponeren met een kleurbeits (white-washed).

Lees verder

• Kerstversiering maken: kerststal, kerstfiguren en decoraties
• Surprises maken - Vieze, leuke en gekke Sinterklaassurprise