Wat zijn caleidoscopen en hoe werken ze?

De caleidoscoop is een uniek voorwerp dat voor een bijzonder lichtschouwspel kan zorgen. Hierbij wordt op een bepaalde manier gebruikgemaakt van de natuurwetten om een mooi eindresultaat te behalen. Door het object te draaien of te verplaatsen verandert het beeld voor de kijker. De vormen die te zien zijn veranderen onder andere. Het prachtige effect van een caleidoscoop ontstaat vanwege spiegels en andere materialen die zich in de koker bevinden. Sommige varianten bevatten beweegbare onderdelen.

De caleidoscoop

• De oorsprong van de caleidoscoop
• Het materiaal (aan het uiteinde) van een caleidoscoop
• Patronen

De oorsprong van de caleidoscoop

De caleidoscoop komt oorspronkelijk uit Schotland. De uitvinding is aan het begin van de 19e eeuw gedaan door de wetenschapper Sir David Brewster. In het verleden was de correcte spelling voor het object 'kaleidoscoop'. Een caleidoscoop is een buis waar men doorheen kan kijken en die door middel van reflecties indrukwekkende patronen laat zien. Het kijkgat is afgesloten met doorzichtig materiaal zodat het voorwerp beschermd blijft en niets in de buis terecht kan komen. Aan het uiteinde bevinden zich allerlei objecten die ervoor zorgen dat er een mooi schouwspel van licht ontstaat.

Diverse varianten

Meestal verschillen caleidoscopen van elkaar omdat het moeilijk is om exact hetzelfde eindresultaat te behalen. Hierdoor zijn slechts de exemplaren die in massaproductie gefabriceerd zijn exact hetzelfde. Dit heeft als voordeel dat de fabrikanten hun eigen unieke product hebben. Een caleidoscoop kan afhankelijk van het materiaal zeer in prijs verschillen.

Het materiaal (aan het uiteinde) van een caleidoscoop

Er wordt onder andere gebruikgemaakt van meerdere kralen en/of gekleurd glaswerk om een bijzonder lichtschouwspel te creëren. Sommige exemplaren hebben een kamer met glas die gevuld is met vloeistof waarin diverse objecten zitten. Het licht schijnt hier als eerst doorheen om vervolgens op een later moment in het oog van de kijker terecht te komen. Er wordt veelal gebruikgemaakt van superlijm om een aantal verschillende voorwerpen op z'n plek te houden.

Hiernaast bevat een caleidoscoop vaak bewegende onderdelen. Deze bewegelijke voorwerpen zorgen ervoor dat er een enorme variatie ontstaat aan beelden die weergeven kunnen worden. Hierdoor blijft het gebruik van een caleidoscoop interessant voor de gebruiker, omdat er altijd een ander beeld ontstaat.

Spiegels

De lichtbundels worden meestal door zo'n drie spiegels gestuurd. In enkele gevallen wordt er slechts van twee spiegels gebruikgemaakt. Deze spiegels of prisma's kunnen onder een hoek van onder andere 30, 45, 60 en 90 graden ten opzichte van elkaar staan. Hiermee vormen zij een driehoek of V-vorm. Het licht in de koker wordt het meest gereflecteerd als de hoek van deze spiegels het kleinst is. De spiegels bevinden zich over de gehele lengte van de koker en zorgen er uiteindelijk voor dat het licht in de ogen van de kijker terecht komt. Het licht is totdat het in de oog van de kijker terechtkomt meestal al meerdere malen gereflecteerd, waarbij het beeld op een symmetrische wijze tot stand is gekomen.

Licht

Er wordt handig gebruikgemaakt van de natuurlijke eigenschappen van licht. (Natuurlijk) licht kan door middel van spiegels van richting veranderen. De golflengte bepaalt de kleur van het licht. Omdat verschillende materialen diverse golflengtes terugkaatsen kan er een andere lichtkleur ontstaan. Dit kan ten goede komen aan het eindresultaat en de hoeveelheid variaties die hierdoor kunnen ontstaan.

Patronen

De patronen die tot stand komen zijn te vergelijken met mandalacreaties of de vorm van een rozet. Deze patronen zijn symmetrisch en veranderen van structuur en kleur wanneer je de koker verplaatst of draait. Op dit moment vallen er namelijk andere lichtstralen in de kijker. Omdat het licht een andere baan aflegt zijn er andere kleuren en patronen waar te nemen. De patronen in combinatie met de diverse kleuren zijn te vergelijken met glas-in-lood-creaties.

Spiralen

Soms geeft het patroon een soort tunnel of spiraal-achtig effect, waarbij de vormen en structuren die zich in het midden bevinden kleiner zijn dan de structuren in het gebied hieromheen. Door de buis te draaien heeft het beeld een hypnotiserend effect en lijkt het op een draaiende tunnel. Deze spiralen kunnen uit onder andere lijnen en bloemachtige structuren bestaan.