recensie

Pjotr door Jan Terlouw, Vrijwillig Verbannen naar Siberië

Pjotr is het eerste boek van Jan Terlouw en zijn politieke mening is duidelijk in het boek te lezen. Dat doet niets af aan het feit dat het een boek vol avontuur is, over een jongen die door het eindeloze Rusland reist om zijn vader, die als dwangarbeider verbannen is, in Siberië te zoeken.

Rusland

Pjotr is een eenvoudige dorpsjongen, die opgroeit in de omgeving van Moskou in het begin van de twintigste eeuw. Hij is op jonge leeftijd zijn moeder kwijtgeraakt, maar leeft heel gelukkig met zijn vader Sergei, die een klein boerderijtje heeft, waarmee het tweetal zich net kan bedruipen. Pjotr heeft echter een gave, hij is zeer muzikaal en speelt altijd op zelfgesneden fluiten. Sergei heeft in het geheim geld opzij gelegd om voor zijn zoon een pathefoon (een voorganger van de grammofoon) te kopen, zodat hij naar de muziek van de grote componisten kan luisteren. Wanneer Sergei het geld bij elkaar heeft stuurt hij Pjotr naar de dichtst bijzijnde stad om een pathefoon te kopen. Dat valt echter tegen, de pathefoon blijkt net wat te duur te zijn. Wanneer Pjotr terugloopt komt hij een zwerver tegen, hij heeft gehoord dat die zwerver een dief is en raakt in paniek, want hij loopt met 100 roebel op zak. De zwerver vindt dat Pjotr zich raar gedraagt en het tweetal raakt slaags. Sergei, die op pad is gegaan om te kijken of zijn zoon met de pathefoon naar huis komt ziet het tweetal en wordt ontzettend driftig. Hij slaat de zwerver dood. Hij wordt gearresteerd en naar Moskou gestuurd om berecht te worden.

Verbannen naar Siberië

Pjotr kan zich alleen aardig redden, maar uiteindelijk besluit hij naar Moskou te gaan om te weten te komen wat het lot van zijn vader zal zijn. Die blijkt zwaarder gestraft te zijn dan gedacht en te worden verbannen naar Siberië, waar in die tijd zware misdadigers naar toe werden gestuurd. Dit is een klap voor Pjotr, maar hij besluit naar Moskou te gaan. Daar ziet hij zijn vader terwijl die op transport naar Siberië gaat en hij roept dat hij hem achterna zal komen. De jongen besluit dat hij gaat lopen, maar al snel blijkt dat onhaalbaar. Hij zal tussendoor geld moeten verdienen en dat valt niet mee voor een jongen van vijftien. Hij maakt allerlei dingen mee onderweg. Wanneer hij als koetsier werkt neemt hij op een dag twee mannen mee, maar onderweg blijkt dat de mannen vermomt zijn en een van hen een vrouw is. Pjotr herkent hen als zijnde twee revolutionairen, Stefan en Shura. Stefan probeert Pjotr dood te schieten, maar dat mislukt.

Pjotr als Misdadiger

Dit alles brengt Pjotr op het idee om een misdaad te begaan en zo op kosten van de staat naar Siberië gestuurd te worden. Hij sticht brand, maar wordt beloond omdat hij daarmee een bende dieven ontmaskert. Hij slaat een burgemeester in zijn gezicht, maar die man is dolblij omdat hij zo van een rotte kies wordt verlost. Deze burgemeester heeft met Pjotr van doen en besluit hem een baantje aan te bieden en uit te zoeken waar Sergei zich precies bevindt. Het geluk is maar van korte duur, want de burgemeester wordt doodgeschoten door Stefan, de revolutionair, die daarbij zelf wordt doodgeschoten. Pjotr is helemaal van zijn stuk, maar besluit dat hij verder moet trekken.

Shura

Onderweg komt hij een rechercheur tegen die op zoek is naar Shura. Pjotr besluit te doen alsof hij de man kan helpen , zodat hij op diens kosten richting het oosten kan reizen. Wanneer hij Shura echter opnieuw ontmoet, wordt hij verliefd op haar. Pjotr zet de rechercheur op een vals spoor en trekt samen met Shura verder richting oosten. Uiteindelijk ontmoeten ze Sergei, die inmiddels niet meer in een gevangenenkamp zit, maar in een dorpje in de omgeving woont. Pjotr en Shura worden aangevallen door een beer en het is Sergei die hen redt.

Sergei werd extra zwaar gestraft omdat hij geholpen had bij het bevrijden van Stefan uit de gevangenis in Moskou. In Siberië werd hij uit het gevangenenkamp vrijgelaten omdat hij het leven van de kampcommandant had gered, door samen met zijn vriend Victor een beer te doden die het op de commandant voorzien had.

Politiek

Pjotr is een verhaal van Jan Terlouw en daarom is het niet vreemd dat politiek een belangrijke rol speelt in het verhaal. Het enorme verschil tussen de armen en rijken in het Rusland van het begin van de twintigste eeuw is schrijnend. Terlouw maakt dat duidelijk, maar tegelijkertijd maakt hij ook zijn mening duidelijk over revolutionairen die moorden om hun doel te bereiken, dat is voor Terlouw niet de manier. Terlouw schetst het leven van eenvoudige mensen in een grotendeels doodarm land en Pjotr en zijn vader Sergei zijn dergelijke mensen. Shura en Stefan vertegenwoordigen de revolutionairen die de situatie in het land willen veranderen. Stefan wil dat voornamelijk via geweld doen, maar Shura denkt dat er ook andere manieren moeten zijn om de situatie te verbeteren. Door ook de situatie in een gevangenis en een kamp voor verbannen misdadigers te schetsen, waar grotendeels wreedheid en willekeur heersen, laat Terlouw zien hoe zwaar het leven voor veel mensen in het Rusland van de tsaar was.

Avontuur

Pjotr is een spannend verhaal, over een jongen die onder zware omstandigheden een lange reis maakt. Over omstandigheden die een mens soms dwingen om dingen te doen die gevaarlijk zijn. En over de liefde, de liefde tussen een vader en zijn zoon, tussen een man en een vrouw. En over vriendschap. In dit eerste boek is Terlouw er in geslaagd om een spannend en leerzaam boek te schrijven voor kinderen. Het is een verhaal dat zeer de moeite waard is.