recensie

Psychofarmaca. Hersenen onder invloed. Solomon Snyder

Psychofarmaca. Hersenen onder invloed. Een goed geschreven en mooi geïllustreerd boek over de menselijke hersenen en het zenuwstelsel en over hoe planten invloed kunnen uitoefenen op de geest. Wetenschappers in het hersenonderzoek maken dank­baar gebruik van chemische verbindingen die de mense­lijke beleving beïnvloeden. Met dergelijke, psychoactieve middelen kan het verband worden opgespoord tussen fy­siologische processen in de hersenen en daaruit voort­vloeiende gedachten en gedragingen. Experimenten met psychofarmaca en de toepassing ervan in geneeskunde en psychiatrie hebben in de laatste decennia het inzicht in hersenprocessen en de achtergrond van allerlei gees­tesziekten dan ook enorm vergroot.

Solomon Snyder is een enthousiast neurowetenschapper en een pionier op het gebied van de psychofarmaco­logie. In Psychofarmaca geeft hij een overzicht van de tot nu toe vergaarde kennis en beschrijft een aantal van de experimenten die tot deze kennis hebben geleid. De lezer wordt ingeleid in de biologische processen die zich in de hersenen afspelen. Aan de hand van overzichtelijke illus­traties wordt de werking uitgelegd van psychoactieve ge­neesmiddelen bij de behandeling van schizofrenie, ziekte van Parkinson, depressies en spanningen. Verder be­schrijft Snyder de geschiedenis van het opiumgebruik en bespreekt hij enkele studies naar de effecten van het ge­bruik van LSD en andere psychedelische middelen.

Een boek wel al uitgegeven in 1988 in de reeks Natuur en Techniek. Voor kruidenliefhebbers en herboristen is het boek interessant omdat het laat zien welke rol planten gespeeld hebben in de geschiedenis van de mensheid en recent in de ontwikkeling van de kennis over hersenen en zenuwstelsel. De planten die besproken worden zijn vooral sterk werkende, alcaloïdhoudende gewassen zoals Papaver somniferum en Erythroxylon coca, hallucinogenen zoals Lophopora williamsii, Peyotecactus en de Psylocibe-paddenstoelen en stimulerende middelen zoals Cola nitida en Ephedra.

Een uittreksel uit het boek over efedra.

......Pas omstreeks 1920 kwam er schot in de zaak toen Chen, een Amerikaanse farmacoloog, die zich voor een plant met de naam ma huang ging interesseren. Chen's hobby was het bestuderen van oude Chinese geneesmiddelen. Al lezend viel het hem op dat ma huang, waarvan de wetenscharpelijke naam Ephedra vulgaris luidt, regelmatig voor astmatische aanvallen werd voorgeschreven. Chen wist de hand te leggen op wat monsters van de plant en zag dat extracten ervan bij dieren inderdaad verwijding van de bronchiën veroorzaakten. Binnen vrij korte tijd lukte het Chen en zijn collega's het werkzame bestanddeel uit de plant te isoleren; deze verbinding vertoonde grote overeenkomst met adrenaline en werd efedrine genoemd. Omdat efedrine oraal gegeven kon worden, werd het al snel een nieuw middel voor de behandeling van astma. Bij een astmatische aanval hoefden patiënten niet langer naar een EHBO-post of naar een arts te rennen. Ma huang bleek echter schaars, zodat een synthetisch middel nodig was ter vervanging van het plantaardig extract.

Over de schrijver Snyder Solomon

Solomon H. Snyder studeerde medicijnen en psychiatrie en is nu hoofd van de afdeling Neurowetenschappen aan de Johns Hopkins University in Amerika. Hij bekleedt een leerstoel Neurowetenschappen, Farmacologie en Psychi­atrie. Vanwege zijn wetenschappelijke prestaties ontving Snyder talrijke hoge onderscheidingen, waaronder de Al­bert Lasker Prize voor fundamenteel biomedisch onder­zoek (1978), de Wolf Foundation Prize voor geneeskunde (1982) en de Dickson Prize van de Universiteit van Pitts-burg (1983). Hij schreef een groot aantal artikelen en be­kende boeken als Uses of Marijuana (1971), Madness and the Bram (1974), The Troubled Mind (1976) en Biological Aspects of Mental Disorder (1980). In 2003 kreeg hij the Albany Medical Center Prize in Medicine en Biomedical Research in 2007.