recensie

Kruidenboeken, het koren tussen het kaf

Is er een kruidenboek waar alles in staat, wordt mij wel eens gevraagd? Wat bedoel je met een kruidenboek, is meestal mijn vragend antwoord. Een boek over medicinale planten, over keukenkruiden, over het kweken van kruiden, over wilde planten, een kruidenkookboek, een determineerboek, een boek over bereidingswijzen...of nog veel meer variaties op hetzelfde thema.

Boeken over medicinale planten

Boeken over de geneeskrachtige werking van planten zijn er genoeg. Spijtig genoeg wordt er meestal op een nogal onkritische manier informatie gegeven. Veel kruiden lijken bijna overal goed voor te zijn, schijnen absoluut geen bijwerkingen te veroorzaken en waar al die informatie vandaan komt, wordt nauwelijks vermeld. Het is net alsof elke schrijver het zelf allemaal heeft verzonnen.
Een goed kruidenboek moet vooral de ‘beste’ planten met hun ‘beste’werking bespreken, en dit gebaseerd op de juiste ervaringskennis uit verleden en heden, ondersteund door nuchter wetenschappelijk onderzoek.

Populaire boeken in de Nederlandse taal die aan die normen voldoen zijn dun gezaaid:

• Fytotherapie : Over planten als geneesmiddel van A.de Groot en J.H. van Meer.
• Gezonder leven met geneeskrachtige kruiden van Barbara en Peter Theiss.
• Groot handboek geneeskrachtige planten. Dr. Verhelst

Professionele informatie, vakliteratuur dus vinden we in het

• ‘Fytotherapeutisch Compendium’ van VanHellemont,
• ‘Herbal Medicine’ van Dr. Weiss,
• ‘Encyclopaedia of Natural Medicine’ van M. Murray en J. Pizzorno en
• het encyclopedisch naslagwerk van Dr. Verhelst 'Groot handboek geneeskrachtige planten'

Mooie verhalen met boeiende filosofieën worden verteld door

• Mellie Uyldert in 'De taal der kruiden' en 'Plantenzielen,
• Jaap Huibers in zijn reeks 'Anckertjes' zoals 'Hart en bloedvaten genezen met kruiden'
• Maria Treben in haar 'Gezondheid uit de apotheek van God'.

Boeiend, maar wel bedoeld om kritisch te lezen.

Goede Franse maar wel wat oudere informatie vinden we in de boeken van

• Dr. Leclerc, de vader van de moderne fytotherapie 'Precis de phytotherapie' en van
• Dr. Valnet, Phytothérapie en Aromathérapie

Mooi geïllustreerd, echte kijkboeken maar toch interessant zijn

• ‘Over de planten der goden’ van Schultes en Hoffman over hallucinogenen van over de hele wereld
• ‘Specerijkelijk’ cataloog specerijententoonstelling ASLK;
• ‘Herbarius & Cruydtboeck’ over de geschiedenis van het kruidenboek en
• ‘De plant in de geneeskunde’van Bianchini

Plantenboeken

Om planten te herkennen, te determineren, op naam te brengen kun je het best gebruik maken van een echte flora, zoals de degelijke maar vrij moeilijke ‘Flora van Belgie, Noord-Frankrijk en aangrenzende gebieden’ van Delanghe e.a. of de makkelijker te gebruiken ‘Geïllustreerde flora van Nederland’ van Heimans en Thijsse. Mijn voorkeur gaat uit naar de kleurrijke én degelijke ‘De geïllustreerde Flora’ van Blamey en Grei-Wilson, ook plezierig om zo maar in te kijken of door te bladeren.
Om de rest van de kruiden en hun variëteiten te herkennen, kun je gebruik maken van het boek van Philips en Foy ‘Kruiden zelf kweken, zoeken en gebruiken’ of de ‘Atrium kruidenencyclopedie’ van Deni Bown.

Tuinboeken

Het standaardwerk over tuinieren met wilde, botanische planten is ‘Ecologisch tuinieren’ van Rigaux en Van Cauteren. Zo degelijk dat het voor beginnelingen veel studiewerk vraagt, daarom vind ik om te starten het boekje ‘Tuinieren met heemplanten’ van Galjaard en ‘Ontwerpboek Natuurtuinen’ van Gigengack en Martin wel interessant. En het nieuwe Veltboek Stappen naar een ecologische tuin: aanleg en beheer.

Catalogi of hoe kom ik aan zaden en planten

Het plezierigste is natuurlijk om zaden en planten in kruidenclubjes onder mekaar uit te wisselen, daar kunnen verenigingen zoals Velt of de Herboristen Vereniging aan meewerken. Verder kun je zaden of planten bekomen via tuincentra en markten, of bestellen via catalogi.
Interessant is de ‘Plantenvinder voor de lage landen’ met een alfabetische lijst van planten en adressen van tuincentra waar die planten verkrijgbaar zijn. Zaden van veel inheemse planten en speciale sierplanten zijn o.a. verkrijgbaar bij Vreekens Zaden. Een mooie kwekerij van inheemse planten en kruiden is Ecoflora Ninoofse steenweg 671 in Halle. Professioneel en heel bijzonder is de ‘Herb Catalogue’ van Richters, een Canadees bedrijf waar je zowel zaden, planten als stekken van geneeskrachtige planten van over de hele wereld kan bestellen. Het adres is Richters, Goodwood, Ontario LOC 1AO. En de meest bijzondere cataloog vind ik toch die van Ruehlemanns met etnobotanische planten van over de hele wereld.

Boeken en mogelijkheden te over. Alleen al met de plantenliteratuur kan een mens zijn hele leven zoet zijn, al is dat niet de bedoeling. Naar buiten trekken, de natuur in, de tuin in, planten ontdekken, oogsten en verwerken, dat is het uiteindelijke doel.