recensie

Waarom zeggen we 'eh..'? en Sinterklaaskikkers met zwempak

Waarom dragen Sinterklaaskikkers eigenlijk een zwempak? Het is een van de vragen die lezers naar NRC.Next stuurde en redacteur Juliette Vasterman zocht met haar team het antwoord erbij. De krant had een vraag- en antwoordrubriek en een verzameling afleveringen uit die rubriek werd gebundeld in een boekje. En waarom zeggen we eh? Deze en meer van dat soort vragen zijn voorzien van een antwoord. Voor de hand liggende antwoorden en verassende, open deuren en eye openers.

Next Question

Heb jij het je ooit afgevraagd waarom de chocoladekikkers die we rond Sinterklaas in de winkels zien liggen een folietje hebben met een badpakprint? Heb je ooit willen weten hoeveel pk een mens eigenlijk heeft? Wilde je altijd al weten of Napoleon werkelijk zo klein was als in ons collectieve geheugen gegrift staat? Het zijn een paar voorbeelden van prangende vragen die lezers van NRC.Next opstuurden naar de redactie van de krant. De krant publiceert elke dag keurig een antwoord op een van de binnengekomen vragen.

Juliette Vasterman

Coördinator van deze rubriek is Juliette Vasterman, die, voorafgaand uit de uitgave van het boekje Waarom zeggen we eh?, twee jaar lang de vragen en antwoorden verwerkte. De meest kleurrijke, spannende, interessante of grappigste vraag werd via de krant op een antwoord getrakteerd. De rubriek kreeg de naam Next Question. De honderd allerbeste vragen en antwoorden werden in het boekje gebundeld.

Essentiële levensvragen over kikkers in zwempak

Het zijn geen essentiële levensvragen die in het boek behandeld worden, maar wel leuke weetjes. Je kunt er de blits mee maken op een verjaardagsvisite of aan de bar. We accepteren zonder morren de chocoladekikkers in badpak. Wie staat er nu bij stil waar dit vandaan komt? Judith Hovens uit Amersfoort brak er zich het hoofd over en stuurde de vraag op. “Waarom hebben ze badpakken aan? Het is toch wintersnoep?” De redactie dook in de snoepgeschiedenis en kwam uit bij de Zaanse Goedhart Suikerwerken fabriek. In het Zaans Museum was nog een kikker te vinden met oranje-wit streepjesbadpak dat dateerde uit de jaren zestig. De conservator van het museum suggereerde dat het badpak de kikker minder eng moest maken, maar met zekerheid kon hij dat niet verklaren.

Pinkeltje

Het kan ook zijn dat Pinkeltje-schrijver Dick Laan er de hand in heeft gehad, dat hij het kikkertje opleukte met een zwempak. De vraag wordt niet sluitend beantwoord, maar de suggesties zijn vermakelijk.

Waarom zeggen we eh..?

Ja, en waarom zeggen we nu eh? Laatst had ik een interview voor de radio van Omrop Fryslân. De reporter kwam langs en we babbelden eerst wat over het weer en de journalistiek. Middenin het gesprek meldde de man dat hij de recorder nu maar eens aan ging zetten en zonder verdere inleiding raakten we verzeild in het interview over het onderwerp waar het eigenlijk over zou gaan. De start van het vraaggesprek was daardoor niet zo vloeiend als ik me had voorgesteld en daardoor raakte ik een ietwat van mijn à propos. In mijn antwoorden sloop daardoor veelvuldig het woordje eh … . Had ik me beter moeten voorbereiden? Had ik mijn verhaal voor de spiegel moeten oefenen? Dat had wellicht geholpen. Ik was er na het beluisteren van de opname toch wel wat door gefrustreerd. Dat had beter gekund. Die frustratie is na het lezen van het boekje Waarom zeggen we eh? helemaal over.

Waarom maken we die klank?

“Waarom maken we die klank?” Dat vroeg Geert Limburg uit Rotterdam. Zijn vraag kwam in de krant en ook in het boekje. En waarom maken we die klank nu eigenlijk? Het is een klank die aangeeft dat er nóg iets komt, dat je nadenkt over het vervolg. Je geeft met eh aan dat je nog niet klaar bent met spreken. De klank is een teken dat je het initiatief wilt houden. Dat is ook de reden dat mensen niet stilvallen, wanneer ze even willen nadenken, maar de touwtjes met de eh in handen willen houden. Het is een pauzeklank of aarzelingsgeluid, die in verschillende landen ongeveer gelijk is maar nuances van verschillen kent. Het is het meest makkelijke geluid dat het snelst is te produceren.

Wie 'eh' zegt kiest voor zorgvuldigheid

De eh-klank heeft een slechte reputatie; het wordt vaak geassocieerd met een gebrek aan intelligentie, maar dat klopt niet. Tenminste, dat zegt het boekje en dat wil ik graag geloven. Mensen die eh zeggen kiezen hun woorden juist zorgvuldig. Ze zijn helemaal niet dom, maar bedachtzaam. Bij een volgend interview ga ik proberen, vanwege het lekkerder lopen van de zinnen, iets minder eh te zeggen. Ik blijf bedachtzaam, ik blijf nadenken, ik blijf het initiatief houden. Als het toch gebeurt, als de eh er tóch weer tussenkomt, dan maak ik me er dankzij het lezen van dit boekje niet meer druk over.

Waarom zeggen we eh…?

• Redactie Juliette Vasterman
• Uitgever NRC Boeken/ Nieuw Amsterdam
• ISBN 9789046815694

Lees verder

• Plankenkoorts en podiumvrees - Glossofobie en lalofobie