Wat is fijne motoriek en oefeningen om deze te verbeteren

Fijne motoriek zijn de vaardigheden die we met onze handen uitvoeren om voorwerpen of objecten vast te nemen en deze te manipuleren. Het zijn de kleine bewegingen met de handen of vingers. De meeste vaardigheden worden in de kindertijd spontaan aangeleerd. Een kind kan ze ontwikkelen door te bouwen, knutselen, spelen, … Naargelang een kind meer met zijn handen werkt gaan ze hun handvaardigheden verder ontwikkelen. Om de fijne motoriek aan te spreken zijn aandacht en concentratie nodig. Zo heb je bijvoorbeeld de fijne motoriek nodig om je veters te strikken.

Fijne motoriek echt nodig?

Heb je de fijne motoriek eigenlijk veel nodig? Pas je deze vaak toe?
Het antwoord op deze vragen is: ja! Je fijne motoriek gebruik je dagelijks bij allerlei handelingen, denk maar aan aan- en uitkleden, dingen opnemen, schrijven, eten snijden, veters strikken, … Bij kinderen is de fijne motoriek is belangrijk bij het ontwikkelen van een voorkeurshand, oog- handcoördinatie, schrijven, … De vaardigheden die samenhangen met fijne motoriek zorgen ervoor dat we allemaal zelfstandig leren worden. Ook zijn er veel beroepen waar de fijne motoriek van groot belang is, denk maar aan een tandarts, chirurg, timmerman, …

Fijnmotorische mijlpalen tot twee jaar

In de volgende tabel zijn de sleutelleeftijden in de fijnmotorische ontwikkeling van het kind tot twee jaar beschreven volgens Gesell.

Oefeningen fijne motoriek

Er bestaan ontelbare oefeningen om de fijne motoriek te stimuleren of te trainen. Hieronder staan een aantal oefeningen die in de praktijk eenvoudig toe te passen zijn:

Prikken met een prikpen

Geef het kind een eenvoudige tekening of getekende figuur en laat hem deze zo goed mogelijk met een prikpen uitprikken op de getekende lijnen.

Schrijven

Alle oefeningen/taken die verbonden zijn met het schrijven vallen onder de fijne motoriek. Geef het kind een aantal letters die het moet kopiëren op een blad. Indien dit te moeilijk is kan je het kind ook al oefeningen geven die betrekking hebben op het schrijven. Bijvoorbeeld cirkels maken, een letter 'acht' laten tekenen op zijn zij (∞). Vanuit deze beweging vertrekken er enorm veel schrijfletters. Zo heb je bijvoorbeeld de letters: a, c, e, g, o, q en s die dezelfde beweging in hun letter hebben als voorgaand symbool.

Doolhof volgen

Een doolhof volgen met je pen of potlood is een goede voorbereidende oefening op het schrijven.

Borduren op papier/ een doek

geef het kind een naald, draad en tekening op een blad papier. Help hem/haar om de draad door de naald te steken en hier een knoop in te leggen. Vervolgens kan je hem eerst nog met een prikpen gaten laten prikken op de lijnen van de tekening. Eenmaal dit gedaan is kan hij met zijn naald en draad door de gaten gaan, waardoor hij een mooie tint kan geven aan de tekening.

Strijkparels op een mal steken of aan een koord rijgen

Het vastnemen van deze strijkparels vraagt een goede tweepuntsgreep van het kind, deze is nodig om kleine voorwerpen op te rapen. Bijkomend komt hier een goede oog-handcoördinatie kijken.

Vriendschapsband maken

Het maken van een vriendschapsband vraagt de beheersing van de fijne motoriek om de draden te manipuleren, maar ook een bepaalde concentratie van het kind. Hij moet steeds zijn aandacht erbij houden om de juiste volgorde te respecteren.

Koken (schillen en versnijden)

Laat het kind meekoken in de keuken. Het fijnsnijden van een wortel, paprika, … gebeurt allemaal met de fijne motoriek. Door samen met het kind te werken aan een lekkere maaltijd kan je hem op een speelse manier ook verder trainen in zijn ontwikkeling van de fijne motoriek.

Knippen

Alle vormen van knippen op papier vraagt een goede handbeheersing van het kind. Durf steeds meer van hem te vragen als je hem laat knippen. Eerst met brede lijnen waar hij binnen moet knippen, naargelang hij het beter beheerst kan je de lijnen dunner maken. Het makkelijkste voor het kind is om te beginnen met rechte lijnen, daarna kan je overgaan naar gebogen lijnen of zelfs figuren die hij moet uitknippen.

Knutselen

De oefeningen voor fijne motoriek moeten ook niet altijd ervaren worden als een echte oefening voor het kind. Zet je samen met hem aan tafel en begin te knutselen. Het plooien van bijvoorbeeld origami is een leuke en leerzame bezigheid voor het kind.

Domino's bouwen

Werk samen met het kind aan de beheersing van zijn motoriek. Haal een doos met dominostenen uit de kast en bouw samen met hem een parcours. Het plaatsen van iedere steen is voor hem een uitdaging, deze moet elke keer nauwkeurig neergezet worden langs de vorige steen.

Knopen openen

Geef het kind een aantal verschillende hemden en laat hem daarop de knopen openen en sluiten, hierbij heeft hij de motoriek van zijn vingers nodig.

Spelletjes

In veel spelletjes zitten ook oefeningen voor de fijne motoriek verborgen. Wees er bewust van dat insteekmozaïeken, mini-steck, play-doh, … één voor één oefeningen zijn waarin het kind uitgedaagd wordt om op spelenderwijs zichzelf uit te dagen in zijn ontwikkeling.

Met een pincet voorwerpen vastnemen

Een zeer uitdagende activiteit voor het kind is het vastnemen van voorwerpen met een pincet. Je kan hem eenvoudig laten beginnen, maar door andere materialen te gebruiken kan je het niveau steeds hoger leggen. Begin met het opnemen van papieren snippers, om te eindigen bij het opnemen van strijkparels met een pincet.

Veters binden

Het binden van schoenveters is een activiteit waarbij er een goede beheersing van de fijne motoriek gevraagd wordt.