recensie

Recensie: Bittere Bloemen - Jeroen Brouwers

In 2011 verscheen de roman Bittere Bloemen van Jeroen Brouwers. Het hoofdpersonage in deze roman is Julius Hammer. Ooit was hij een befaamde schrijver, rechter en politicus. Aan het begin van deze roman is Julius Hammer echter een aftakelende, bejaarde man. Onlangs heeft hij een hersenbloeding gehad.

Met tegenzin op een cruise

Met frisse tegenzin gaat Julius Hammer op reis met een cruiseschip. Zijn bemoeizieke dochter heeft deze reis voor hem geregeld. Julius ontmoet op dat schip Pearlene, een jonge vrouw die jaren geleden een schrijfcursus bij hem volgde. Indertijd werd Julius verliefd op haar. Hoewel hij haar al jaren niet meer heeft gezien, is hij eigenlijk altijd verliefd gebleven op Pearlene. De lezer beleeft mee, hoe Julius Hammer worstelt met zijn verliefdheid, maar ook met de vele fysieke en mentale gebreken, die het gevolg zijn van de hersenbloeding en zijn ouderdom.

Corsica

Het verhaal speelt zich grotendeels af op Corsica, waar het cruiseschip is aangemeerd. Julius ergert zich kapot aan alle festiviteiten op dat eiland, ter ere van de zoveelste geboortedag van de massamoordenaar Napoleon Bonaparte. Oorspronkelijk is Julius op Corsica alleen maar van boord van het cruiseschip gegaan, omdat hij nieuwe sigaren wilde kopen. Het loopt echter allemaal totaal anders dan hij gepland had. Op een gegeven moment belandt hij samen met Pearlene op de set van een sciencefictionfilm, waar onder meer Nicole Kidman in meespeelt. Julius Hammer voelt zich verdwaald op die filmset, zoals hij zich ook al verdwaald voelde op het cruiseschip en hij zich eigenlijk sowieso verdwaald voelt in de gehele moderne wereld.

Virtuoze stijl

Het boek is geschreven in de magnifieke, bombastische stijl, met lange, barokke zinnen, die Brouwers ook al demonstreerde in vroegere romans, zoals Het Verzonkene en Zonsopgangen Boven Zee. Ook op andere punten is dit een typische Brouwers-roman: het boek zit vol met symboliek, er komen zeer veel flashbacks en lange overpeinzingen in voor, en de hoofdpersoon heeft een melancholiek, romantisch levensgevoel. Hoewel er in Bittere Bloemen veel zwaarmoedige thema’s worden behandeld, zitten er ook scènes in dit deze roman, die juist zeer humoristisch zijn.

Niet vanwege het plot, maar vanwege de stijl

Het plot van Bittere Bloemen is niet erg sterk, maar dat geldt voor meer boeken van Brouwers: zijn romans zijn eerder befaamd vanwege de virtuoze schrijfstijl, dan vanwege de verhalen die hij vertelt. Naar mijn mening behoort Brouwers tot de briljantste stilisten uit de Nederlandse literatuurgeschiedenis.

Biografie van de schrijver: Jeroen Brouwers

Jeroen Brouwers werd geboren op 30 april 1940 in Batavia. Bekende romans van hem zijn Bezonken Rood en Geheime Kamers. Behalve een romanschrijver, is Brouwers ook een gevreesde polemist en een gerenommeerde essayist. Zijn polemieken zijn gebundeld in het boek ‘Hamerstukken’. Een geweldige bundeling van zijn essays over Vlaamse literatuur draagt de titel ‘Vlaamse Leeuwen’.

In interviews rondom de publicatie van Bittere Bloemen gaf Jeroen Brouwers aan dat Bittere Bloemen hoogstwaarschijnlijk zijn allerlaatste roman zou zijn. Wat mij betreft evenaart Brouwers in Bittere Bloemen net niet het niveau van zijn allerbeste romans, maar toch zou dit mooie boek een zeer waardige afsluiter van zijn imposante romanoeuvre. Later bleek echter dat dit nog helemaal niet zijn laatste roman was. Er verschenen nog diverse andere, succesvolle prachtromans, waaronder Het Hout.

Gegevens: Bittere Bloemen

• Auteur: Jeroen Brouwers
• Pagina’s: 285
• Uitgeverij: Atlas