recensie

Boekrecensie: De aarde is des Heren – A.J. Heschel

De aarde is des Heren (1991) is een boek van de Joodse filosoof Abraham Joshua Heschel. Het boek gaat over de kleine Joodse gemeenschappen in Oost-Europa zoals die vroeger bestonden. In hun bescheiden synagogen reinigden de Joden hun zielen om hun gelijkenis te vervolmaken met God. In hen ontstond een 'Tora in het hart', naast de geschreven en mondelinge Tora. Voor hen was een weinig edelmoedigheid duizendmaal waardevoller dan alle ongewijde wetenschappen. Bidden is belangrijker dan het bestuderen van natuurkunde. Hun leven was georiënteerd op het geestelijke en daarom negeerden zij zijn uitwendige aspecten.

Gegevens

• titel: De aarde is des Heren – de innerlijke wereld van de Jood in Oost-Europa
• auteur: Abraham Joshua Heschel
• jaar: 1991
• uitgeverij: Ten Have – Baarn
• ISBN: 90 259 4463 9

Inhoud van het boek 'De aarde is des Heren'

In zijn voorwoord schrijft Abraham Joshua Heschel dat dit boek een essay is over het dagelijkse leven, zeden en gewoonten, houding tegenover de belangrijkste dingen in het leven, en over de maatstaven die het streven bepaalden van de Joden in Oost-Europa. Het gaat om een heel tijdperk (800 jaar) in de Joodse Ashkenazische geschiedenis. Heschel tracht om het karakter van het volk te beschrijven. Hij legt niet uit maar beschrijft de geschiedenis. Sociale, economische en politieke invloeden zijn achterwege gelaten. Ook besteedt hij geen aandacht aan de verworvenheden in deze periode (bijdragen aan wetenschap en literatuur, de kunst en de theologie) en de modernisering van het Joodse leven. Het gaat Heschel om het naakte bestaan – het verbonden zijn met het onzegbare; het samensmelten van het eeuwige. Heschel heeft het levensgevoel en de levensstijl van het volk onderzocht. Hij kwam tot de conclusie dat het Joodse volk in dit tijdperk de hoogste mate van innerlijkheid bereikte. Volgens hem was dit de gouden eeuw in de Joodse geschiedenis, in de geschiedenis van de Joodse ziel.

Overigens is het goed te melden dat het boek niet alleen over de Chassidiem gaat. Heschel beschrijft ook de periode hieraan voorafgaand. Het gaat om een 800-jarige periode dat hij in 100 bladzijden heeft weergegeven. Hij gaat in op de Sefardische en de Ashkenazische tradities die behoorlijk van elkaar verschilden. Zo verschilden bijvoorbeeld de Sefardische boeken van die van de Ashkenaziem. De eersten waren heel helder en logisch van opbouw. De laatsten gingen veel dieper op de materie in. Ook gaat Heschel uitgebreid in op 'lernen' en 'pilpul'. Uiteraard komt ook de Kabbala en de opkomst van de Chassidiem aan bod die weer veel vreugde brachten in het Joodse geloof.

Mijn mening

Dit is een uiterst interessant en goed geschreven boek over het Ashkenazische Jodendom. In mooie zinnen beschrijft Abraham Joshua Heschel het Joodse leven dat zich geheel laat leiden door de Tora. Zelfs de opkomst van de wetenschap en literatuur hebben vele Joden niet weg kunnen trekken bij de Tora vandaan. Het mooiste hoofdstuk is het verhaal met de titel 'Bewaar mijn tong voor het kwade'. Het gevecht tegen de slechte neiging is belangrijker dan de studie van de natuurkunde. Het mediteren over de Psalmen biedt de men meer barmhartigheid dan studie van de Romeinse geschiedenis. Gebedshuizen en studiehuizen zijn belangrijker dan musea en bibliotheken. De wereld is belangrijk omdat studiehuizen bestaan. Zonder Tora en godsvrucht is het leven een chaos. De wereld is vol van beproevingen en gevaren, maar er is ook barmhartigheid en tederheid. Diep in hun hart hadden deze Joden een verachting voor de 'wereld', waar macht en pronken, jagen en snoeven voorop staan. Door zich te richten op het geestelijke konden zij de uiterlijke aspecten negeren. In Oost-Europa werd iets van de Shabbat in elke dag gebracht. Zij bouwden bruggen die van het hart naar God voeren. Het is een eerlijk boek over een volk dat zijn hart aan de Tora heeft verpand.

Wie overigens een ander boek over het Jodendom uit deze periode wil lezen waarbij veel aandacht wordt geschonken aan de sociale, economische en politieke invloeden op het Joodse (Chassidische) leven raden we De Revolutie der vromen aan.

Lees verder

• Boekrecensie: De revolutie der vromen - Daniël Meijers
• Boekrecensie: Israel een echo van eeuwigheid - A. J. Heschel
• Boekrecensie: Chassidisme - Sjef Laenen