Spreekwoordenspel

Heb je zin om met opa en/of oma en de kinderen een gezelschapsspel te spelen? Om op een ongedwongen manier gezellig met elkaar actief bezig te zijn? Zodat iedereen, jong en oud van het bezoek kan genieten? Mogelijk ben je dan op zoek naar een bijzonder spel dat je, bijvoorbeeld op verjaardagen of met de feestdagen, leuk in een groepje mensen van uiteenlopende leeftijd en achtergrond kunt spelen. Misschien is een spel waarbij je aan de hand van afbeeldingen op kleurenfoto's raadt naar spreekwoorden en gezegden (en hun betekenis) precies wat je zoekt.

De wijsheid van spreekwoorden en gezegden

Spreekwoorden en gezegden bevatten vaak oude wijsheden die ook in onze moderne tijd nog niets van hun actualiteit hebben verloren. Vorige generaties kinderen kregen er les in op de lagere school. Dus iedereen kwam ermee in aanraking. Deze spreekwoorden en gezegden maakten indertijd deel uit van het normale, dagelijkse taalgebruik. En in alle lagen van de bevolking wist jong en oud wat er met bepaalde beeldspraak in die spreekwoorden en gezegden werd bedoeld.

In het dagelijks leven kwam die spreekwoordenwijsheid, vol al dan niet grappige beeldspraak, goed van pas. Als iets je tegenzat in het leven, wist je: achter de wolken schijnt de zon. En, in een ander geval, als je vond dat iemand overdreef, zei je niet botweg: 'Je overdrijft', maar adviseerde je wellicht om van een mug geen olifant te maken. Je boodschap was in wezen hetzelfde, maar de 'verpakking' gaf er een iets andere, op een of andere manier minder explosieve lading aan.

Jezelf de tijd gunnen voor spreekwoorden en gezegden

Het was een periode waarin mensen zich de tijd gunden om thuis, in alle rust, brieven aan familie en vrienden met vulpen in schoonschrift op kwaliteitspapier te schrijven. Zij namen de tijd om hun teksten zo aantrekkelijk en levendig mogelijk te maken, onder meer door het gebruik van beeldspraak, al dan niet in de vorm van spreekwoorden en gezegden. Sommige, vooral oudere mensen, hebben daar nog steeds plezier in.

Maar in onze haastige, moderne maatschappij, is het veel gebruikelijker om onderweg van of naar werk of opleiding snel even iets vanaf je mobieltje te texten of te twitteren. Om tijd te besparen probeer je je boodschap met zo weinig mogelijk toetsaanslagen over te brengen. Doordat steeds meer mensen de bloemrijke spreekwoorden en gezegden uit tijdgebrek vermijden en omdat kinderen deze niet of nauwelijks meer op school leren, wordt de Nederlandse taal in het dagelijks leven steeds 'kaler'.

Er is al enige tijd een tegenbeweging gaande, die het bewust 'onthaasten' wil bevorderen. In dat kader past het goed om met elkaar af en toe een gemoedelijk gezelschapsspel te spelen, bijvoorbeeld een spreekwoordenspel.

Een spreekwoordenspel

In 2014 is er een nieuw spel op de markt gekomen. Het bestaat uit 24 gelamineerde kleurenfoto's die elk een spreekwoord of gezegde uitbeelden plus een uitgebreide handleiding. Deze foto's zijn uitgevoerd in A6-formaat (dus het formaat van een twee keer dubbel gevouwen A-4tje). Op speciaal verzoek is het spel (tegen een meerprijs) ook verkrijgbaar in A5-formaat (dus het formaat van een dubbel gevouwen A-4tje).

De uitgever ervan, Het Verhalenrijk, spreekt van een 'spreekwoordenspel voor oud en jong'. Dit spreekwoorden-fotospel is is namelijk primair bedoeld om te spelen met dementerende ouderen, bijvoorbeeld in het kader van activiteitenbegeleiding of tijdens een Alzheimercafé. Maar het spel is ook geschikt voor een heterogeen gezelschap van jong en oud tijdens bijvoorbeeld een verjaardagsfeestje, of met kerst of oud-en-nieuw. Herken je welke spreekwoorden of gezegden op de afbeelding hiernaast zijn weergegeven?

Wat zijn de regels van het spreekwoordenspel?

In de uitgebreide handleiding bij het spreekwoordenspel vind je de verschillende manieren om het spel te spelen. Zo kan een deelnemer aan de hand van de afbeeldingen op een bepaalde gelamineerde kleurenfoto raden welk spreekwoord of gezegde er is uitgebeeld en wat de betekenis ervan is. Eventueel raadpleegt de spelleider voor het juiste antwoord de bijgeleverde spelhandleiding.

Wil je het spreekwoordenspel spelen in het kader van activiteitenbegeleiding, bijvoorbeeld met een of meer (al dan niet dementerende) ouderen? Dan vind je in de handleiding concrete tips en voorbeelden om het spel met deze specifieke doelgroepen te spelen. Denk bijvoorbeeld aan het aangaan van een gesprek over de normen en waarden die uit een bepaald spreekwoord of gezegde naar voren komen. Of over de manier waarop je met behulp van dit spreekwoordenspel oudere mensen positieve herinneringen aan vroeger kunt laten ophalen.